On Loving the Lotus – Zhou Dunyi

Bada Shanren (八大山人, 1626–1705)

On Loving the Lotus
Zhou Dun Yi
Translated by Feng Xin-ming

Among the flowers of water, land, herb and wood, many are loveable.
During Jin times Tao Yuan-Ming loved only the chrysanthemum, and since the Tang times people have greatly loved the peony.
I love only the lotus for rising from the mud but is not stained, bathed by clear waves but is not seductive.
Inside, it is open; outside, it is straight. It neither crawls or forks.
The farther away one is, the purer is the fragrance. Upright and elegant, it establishes itself cleanly.
It can be viewed from far away but cannot be toyed with.
I say: the chrysanthemum is the recluse among flowers, the peony is the wealthy among flowers, and the lotus is the gentleman among flowers.
Aye, the love for the chrysanthemum is seldom heard of after Tao.
As for the love for the lotus, is there anyone like me?
Ah, the love for the peony is right for most people.

—

愛蓮記

周惇頤

水 陸 草 木 之 花，可 愛 者 甚 蕃。
晉 陶 淵 明 獨 愛 菊，自 李 唐 來 世 人 甚 愛 牡 丹。
予 獨 愛 蓮 之 出 淤 泥 而 不 染，濯 清 漣 而 不 妖。
中 通 外 直，不 蔓 不 枝，香 遠 益 清，亭 亭 淨 植，可 遠 觀 而 不 可 褻 玩 焉。
予 謂 菊，花 之 隱 逸 者 也，牡 丹 花 之 富 貴 者 也，蓮 花 之 君 子 者 也。
噫，菊 之 愛，陶 後 鮮 有 聞，蓮 之 愛，同 予 者 何 人?
牡 丹 之 愛，宜 乎 眾 矣。

Source: http://tsoidug.org/Literary/Lotus_Comp.pdf

—

Another translation:

On the Love of the Lotus
Zhou Dunyi
Translated by Steven D. Owyoung

Among flowering plants in water or earth, many are much admired.  During the Jin dynasty, Tao Yüanming cherished only the chrysanthemum.  And since the Tang dynasty of the imperial Li family, everyone has been enamored of the peony.  But I especially love the lotus, for it rises from the mud unstained, cleansed in rippling water, appealing, yet not seductive.  The center of the stem is unobstructed and clear; outside, it is straight, not tendrilled nor branched.  At a distance, its fragrance is all the purer.  Planted in elegant stands, the lotus is esteemed from afar and not to be trifled with.  I call the chrysanthemum the recluse of flowers.  The peony is the richest and aristocratic of flowers.  The lotus is the gentleman of flowers.  Alas, for admirers of the chrysanthemum after Tao Yüanming, few are known.  For love of the lotus, who can ever match me?  As for devotees of the peony, is it any wonder there be such a crowd!
—

宋周敦頤
愛蓮說

水陸草木之花可愛者甚蕃
晉陶淵明獨愛菊
自李唐來世人盛愛牡丹
予獨愛蓮之出淤泥而不染
濯清漣而不妖
中通外直不蔓不枝
香遠益清亭亭淨植
可遠觀而不可褻玩焉
予謂菊花之隱逸者也
牡丹花之富貴者也
蓮花之君子者也
噫菊之愛陶后鮮有聞
蓮之愛同予者何人
牡丹之愛宜乎眾矣

Source: https://www.tsiosophy.com/2011/06/1459/

—————

Phiên Âm:

Ái Liên Thuyết
Chu Đôn Di

Thủy lục thảo mộc chi hoa, khả ái giả thậm phồn. Tấn Đào Uyên Minh độc ái cúc. Tự Lý Đường lai, thế nhân thịnh ái mẫu đơn. Dư độc ái liên chi xuất ứ nê nhi bất nhiễm, trạc thanh liên nhi bất yểu, trung thông ngoại trực, bất mạn bất chi, hương viễn ích thanh, đình đình tịnh thực, khả viễn quan nhi bất khả tiết ngoạn yên.
Dư vị cúc, hoa chi ẩn dật giả dã; Mẫu đơn, hoa chi phú quý giả dã; Liên, hoa chi quân tử giả dã. Y! Cúc chi ái, Đào hậu tiển hữu văn. Liên chi ái, đồng dư giả hà nhân? Mẫu đơn chi ái, nghi hồ chúng hỉ!
—

Yêu Hoa Sen
Châu Đôn Di
Châu Hải Đường dịch

Hoa của các loài cây cỏ trên cạn dưới nước, đáng để cho người ta yêu thích thì rất nhiều. Vậy mà Đào Uyên Minh đời Tấn chỉ yêu riêng hoa cúc. Từ họ Lý lập nhà Đường đến nay, người đời lại đua thích mẫu đơn. Ta lại riêng yêu hoa sen, bởi sen mọc tự bùn lầy mà không nhiễm bẩn, tắm lội trên nước trong mà chẳng nũng nịu, lẳng lơ. Trong rỗng, ngoài thẳng, không dây, không cành, hương ở xa càng thanh khiết, một mực uy nghi thanh sạch, có thể ở xa mà ngắm nhìn chứ chẳng thể cợt nhả đùa bỡn.

Ta cho, cúc là hoa ẩn dật, mẫu đơn là hoa phú quý, sen là hoa quân tử. Ôi, yêu cúc, sau ông Đào không thấy nói đến ai nữa, mẫu đơn thì ai cũng yêu, còn như yêu sen, thì biết còn có ai cùng ta nữa chăng?

Nguồn: https://codatu.wordpress.com/2009/06/02/ai-lien-thuyết/

—

Thích sen
Chu Đôn Di
Ứng Hoà dã phu dịch

Bông của cây cỏ dưới nước trên bờ, nhiều loài dễ mến. Đào Uyên Minh đời Tấn riêng một mình thích cúc; từ triều Đường của họ Lý tới nay, người đời rất thích mẫu đơn; riêng tôi, tôi thích hoa sen từ bùn mọc lên mà không nhơ, trơ trọi trên nước lăn tăn mà không ẻo lả, bên trong thông suốt bên ngoài thẳng ngay, chẳng bò dưới đất (không hệ luỵ) chẳng phát nhánh cành (không bè cánh), mùi thơm truyền xa càng tinh khiết, cắm yên đứng thẳng (hiên ngang, ngay thẳng), có thể ngắm từ xa, nhìn không chán. Tôi nghĩ rằng hoa cúc là hoa của kẻ ẩn dật; hoa mẫu đơn là hoa của bực giàu sang; hoa sen là hoa của người quân tử vậy. Ôi! Yêu thích hoa cúc, sau họ Đào vẫn còn có vài người; có ai yêu thích hoa sen cùng với ta nào; còn yêu thích mẫu đơn thì có nhiều kẻ đến thế ư.

Nguồn: https://www.thivien.net/Chu-Đôn-Di/Ái-liên-thuyết/poem-TlueuQ_cZS295ihMs6cBFw

—

Ái Liên Thuyết
Chu Đôn Di
Huỳnh Chương Hưng dịch

Hoa của các loài cây cỏ mọc ở dưới  nước ở trên bờ, loại đáng yêu rất nhiều. Đào Uyên Minh đời Tấn chỉ riêng yêu hoa cúc, từ nhà Đường họ Lí đến nay, người đời rất yêu hoa mẫu đơn, tôi chỉ riêng yêu hoa sen mọc lên từ bùn lầy mà không vấy bẩn, tắm gội trong sóng nước trong mà không có vẻ lả lơi, trong rỗng ngoài thẳng, không bò lan không đâm cành, mùi hương càng xa càng thanh khiết, dáng mọc lên dong dỏng cao, chỉ có thể từ xa ngắm nhìn chứ không thể đến gần mà nâng niu sờ mó.

Tôi cho rằng: cúc là loài hoa ẩn dật trong số các loài hoa; mẫu đơn là loài hoa phú quý trong số các loài hoa; sen là loài hoa quân tử trong số các loài hoa. Ôi! nói về yêu hoa cúc, sau ông Đào thì ít có nghe; nói về yêu hoa sen, thì người cùng với tôi là ai? còn nói về yêu hoa mẫu đơn, đương nhiên là nhiều người lắm vậy.

Nguồn: http://www.chuonghung.com/2018/07/dich-thuat-ai-lien-thuyet-chu-on-di.html?m=1

—————

Zhou Dun Yi or Zhou Dunyi (周敦頤, 1017–1073) is the Chinese philosopher

Ink painting by Zhu Da (朱耷) or Bada Shanren (八大山人, 1626–1705)

—

Chu Đôn Di: triết gia Trung Hoa

Tranh thủy mặc của Chu Đáp hay Bát Đại Sơn Nhân

Source: https://www.ngv.vic.gov.au/essay/zhu-da-the-mad-monk-painter/